2010'da Türkiye'de neler oldu?

OCAK

2009 Aralık ayında başlayan 2010 yılının ilk aylarına da sarkan bir dizi KCK operasyonu kapsamında birçok Kürt siyasetçi gözaltına alındı ve ilerleyen günlerde tutuklanıp cezaevine gönderildi. Aynı günlerde İçişleri Bakanı Beşir Atalay mecliste AKP’nin günlerdir merakla beklenen Kürt açılımı üzerine konuşmasını gerçekleştirdi. Kamuoyunda açılımın tartışıldığı sıralarda Kürt hareketinin birçok temsilcisinin tutuklanması ise dikkat çekici bir gelişme olarak akıllarda yer etti.

Beşir Atalay Kürt açılımı ile ilgili uzun süredir beklenen konuşmasını mecliste gerçekleştirdi. Atalay kamuoyunda hayal kırıklığı yaratan konuşmasında hükümet adına elle tutulur bir öneri getirmezken zaten bilinen gerçekleri sıralamakla yetindi ve çalışmalara devam edileceğini söyledi.

Aynı günlerde ülke gündemini oldukça meşgul eden bir başka gelişme yaşandı. Erdoğan’ın “One minute” çıkışından sonra bir süredir araları gergin olan Türkiye ve İsrail arasında büyükelçiler düzeyinde “koltuk krizi” olarak akıllarda kalan diplomatik krize sahne oldu. Türk büyükelçisi İsrail Büyükelçisi karşısında alçak bir koltuğa oturtulmuş, bu durum medya ve kamuoyunda uzun süre tartışılmıştı.
2010 Ocak ayının akıllarda en çok yer eden olayı, son 30 yılın en büyük işçi direnişine imza atan TEKEL işçilerinin 78 gün sürecek olan büyük mücadelesi oldu. Türkiye’nin dört bir yanından gelen binlerce tekel işçisi AKP’nin BAT’a sattığı Tekel fabrikalarından toplam 8 bin 247 işçinin işten çıkarılması üzerine Türkiye tarihine geçecek bir mücadele başlattılar. Ankara’nın ortasına kurulan çadırlarda kalan işçilere birçok sosyalist örgüt, aydın ve Ankara halkı destek verdi. Aynı günlerde büyük tartışmalara sebep olan AKP’nin Kürt açılımına en güzel cevap yine aynı çadırlarda kalan Türk-Kürt tüm Tekel işçilerinin ortak mücadelesinden gelmiş oldu.
ŞUBAT
Cemaatlere yönelik düzenlediği operasyonlarla tanınan Erzincan Cumhuriyet Başsavcısı İlhan Cihaner 16 Şubat 2010’da gözaltına alınmıştı. Erzurum Özel Yetkili Cumhuriyet Başsavcısı Osman Şanal’la gözaltına alınan Cihaner arasında, Cihaner’in cemaatlere yönelik düzenlediği operasyonların arkasından “yetki kimde” tartışması yaşanmış daha sonra Başsavcı Cihaner'in yürüttüğü soruşturmalar elinden alınarak hakkında 26 yıl hapis istemiyle dava açılmıştı. Cihaner gözaltının ardından 7 saatlik bir sorgunun sonrasında ertesi gün tutuklanmıştı.
Taraf gazetesinde yayınlanan “Balyoz darbe planı” sonrasında 22 Şubatta gerçekleştirilen bir operasyonla eski kuvvet komutanları da dâhil pek çok üst rütbeli subay gözaltına alınmıştı. Operasyonların nedeninin Taraf gazetesinde yayınlanan, 2003 yılında ordu içerisinde hazırlandığı iddia edilen “Balyoz darbe planı” olduğu iddia edilmişti. Operasyon öncesinde “Balyoz”a ilişkin binlerce dokümanı içerdiği söylenen CDler ve bir bavul dolusu belgenin Taraf muhabiri tarafından Ergenekon savcılarına teslim edildiği ortaya çıkmıştı.
24 Şubatta Balıkesir’de Şentaş Madencilik’e ait özel bir kömür ocağında meydana gelen grizu patlamasında 17 işçi yaşamını yitirmişti. Yapılan araştırmada aynı şirkete ait kömür ocaklarında 2006 ve 2007'de de ölümle sonuçlanan grizu patlamalarının gerçekleştiği ortaya çıkmıştı.
MART
TEKEL işçilerinin 77 günlük mücadelesi Danıştay’ın 4-C’ye geçiş için kısıtlı süre veren yürütmeyi durdurma kararı ile sonucuna ulaştı. Tüm Türkiye’nin gündemine oturan, birçok hak mücadelesine örnek teşkil edecek bir kararlılıkla sürdürülen bu uzun direnişin ardından kazanılan bu sonuç sonrasında Tekel işçileri eylemlerini durdurma kararı aldılar.
8 Mart’ta Elazığ'da 6,0 büyüklüğündeki deprem 57 kişinin ölmesi ile sonuçlandı. Başbakan Erdoğan ölümlerden “kerpiç evleri” sorumlu tutmuştu. Ancak depremin hemen sonrasında soL Muhabirlerinin deprem yerinde yaptıkları araştırma sorumlunun “devletin verdiği yanlış ‘sağlam’ raporlarında” olduğunu ortaya çıkarmıştı. Çünkü 2006 yılında yaşanan Bingöl depreminden sonra ilk olarak “hasarlı” raporu verilen evlere daha sonradan hiçbir şey değişmemesine rağmen “sağlam” raporu verildiği ortaya çıkmış, yıkılan evlerin de bu evler olduğu anlaşılmıştı.
Tekel direnişinin toplumsallaşmasından ve kamuoyundan gördüğü destekten rahatsız olan AKP, İstanbul Çekmeköy Mehmetçik Lisesi’nde okuyan 24 öğrencinin okulda TEKEL işçilerine destek etkinliği düzenledikleri için İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü’nün kararıyla 17 Martta okullarından atılmasını sağladı.
NİSAN
Muş'un Bulanık ilçesinde DTP'nin kapatılmasının ardından meydana gelen olaylar nedeniyle açılan dava Samsun’da görülmüştü. Mahkeme çıkışı bir kişi DTP eski milletvekili Ahmet Türk'e yumruk atmıştı. Ahmet Türk'e düzenlenen yumruklu saldırıdan sonra şehirde gerilim artmış, ilde faaliyet gösteren Yusufiyeli Ülkücüler Teşkilatı Genel Başkanı Ahmet Yılmaz TKP ve SP'yi hedef göstererek “bu partilerden "devlet (hesap) sormazsa biz bildiğimiz yoldan sorarız" diyerek açıkça tehdit etmişti.
Nisan ayında Siirt’te akıllara durgunluk veren bir olay yaşandığı ortaya çıkmıştı. Siirt'in Pervari ilçesindeki YİBO’da okuyan 13–14 yaşındaki 8 öğrencinin, iki ve üç yaşındaki iki bebeğe tecavüz ettiği ortaya çıkmıştı. Daha sonra yapılan soruşturmalarda çocukların bebeklerden birini havuzda boğarak öldürdükleri anlaşılmıştı. Tüm Türkiye uzun süre bu vahşetin nasıl olabileceğini konuşmuş, bölgede ki sosyolojik yapı üzerine birçok tartışma yapılmıştı.
İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi, ''İrtica ile Mücadele Eylem Planı'' iddialarına ilişkin soruşturma kapsamında 7 şüpheli hakkında hazırlanan iddianameyi 29 Nisan’da kabul etmişti. Kabul edilen iddianamede Bedrettin Dalan bir, Dursun Çiçek iki numaralı sanık olarak kayıtlara geçmişti. İddianamede Başbakan Recep Tayyip Erdoğan mağdur olarak yer almış Ahmet Türk, Hasip Kaplan ve Aysel Tuğluk müşteki olmuştu.
MAYIS
1 Mayıs İşçi Bayramı 32 yıl aradan sonra ilk defa kitlesel olarak Taksim Meydanı’nda kutlandı. Türkiye’nin dört bir yanından gelen emekçiler, sendikalar, partiler, sivil toplum örgütleri ve aydınlar Taksimi doldurdu.
Mayıs ayının bir diğer unutulmaz olayı CHP’nin eski genel Başkanı Deniz Baykal’ın özel görüntülerini içeren bir videonun Vakit internet sitesinden yayınlanması olmuştu. Deniz Baykal bu görüntülerin ortaya çıkmasının ardından istifa etmiş ve Kılıçdaroğlu’nu CHP Başkanlığı’na götüren yolda böylece açılmıştı.
Zamanında affedilmediği için hastalığı gittikçe ilerleyen Güler Zere 8 Mayıs 2010’da yaşamını yitirdi. Kanser olan Güler Zere tedavisi için tahliye edilmesini talep etmiş, bu talep uzun zaman kabul edilmemişti. Kamuoyu baskısına dayanamayan Abdullah Gül artık Güler Zere’yi kurtulma imkanı kalmadıktan sonra affetmek zorunda kalmıştı.
Zonguldak’ta maden ocağında meydana gelen grizu patlamasında 30 işçi ölmüştü. Patlamanın ardından Çalışma Bakanlığı İş Teftiş Kurulunun hazırladığı raporda taşeron şirketin yüzde 70, Türkiye Kömür İşletmelerinin yüzde 30 kusurlu bulunmuştu. Başbakan Erdoğan ise facianın ardından yaptığı skandal açıklamada: “Bu mesleğin kaderinde maalesef var. Bu mesleğe giren kardeşlerim de, bu mesleğe girerken içerisinde bu tür şeylerin olacağını bilerek giriyorlar” diyerek büyük tepki toplamıştı.
Kemal Kılıçdaroğlu 22 Mayıs 2010’da yapılan CHP Kurultayında geçerli oyların tümünü alarak yeni Genel Başkan olmuştu.
İsrail ordusu İHH gemisi Mavi Marmara’ya saldırmış, 9 kişi saldırı da hayatını kaybetmişti. Saldırıdan sonra İsrail’e karşı sert bir söylem tutturan AKP’nin önceden böyle bir baskını öngörmesine rağmen önlem almayarak dolaylı yoldan saldırının önünü açtığı iddiaları uzun süre kamuoyunda tartışılmıştı.
HAZİRAN
3 Haziran Hatay'ın İskenderun İlçesi'nde Anadolu Episkoposluğu ve Havarisel Vekili Peder Luigi Padovese oturduğu sitesin bahçesinde bıçaklanarak öldürülmüştü.
Yargıtay 11. Ceza Dairesi, İlhan Cihaner'in Erzurum 2. Ağır Ceza Mahkemesinde "Ergenekon terör örgütüne üye olmak" iddiasıyla yargılandığı dava ile Yargıtay'daki davasının birleştirilmesine ve tahliyesine karar vermişti. Cezaevinden tahliye edilen Cihaner, "Yargıya güven kalmadığı söyleniyor. Böyle olmamalı. Bugün yaptığınız sıradan bir hareket yarın sizin karşınıza çıkma ihtimali, üstelik terör suçu gibi çıkıyorsa siyasette bunun adı faşizmdir" demişti.
Cumhuriyet gazetesi Başyazarı İlhan Selçuk 21 Haziran ‘da hayatını kaybetmişti.
TEMMUZ
25 Temmuz’da Bursa'nın İnegöl ilçesinde, ellerinde bıçak ve sopalarla kahvehaneye giren 3 kişi, 5 kişiyi bıçakla yaraladı. Bu herhangi bir kavga değildi. Zaten bu olayın ardından yaşananlar tüm Türkiye’yi meşgul etti. Çünkü yaşanan adeta bir Kürt-Türk çatışmasının provası niteliğindeydi.
Saldırıyı gerçekleştiren ve Kürt oldukları öne sürülen 3 kişinin gözaltına alınmasının ardından yaralıların yakınları önce İnegöl Devlet Hastanesi önünde toplanmış, sonra da polis merkezine giderek içeride bulunan zanlıların kendilerine verilmesini istemişlerdi. Taleplerinin kabul edilmemesi üzerine kalabalıktakiler zanlılara ait olduğu tahmin edilen aracı taşlamaya başlamışlar, grup ancak biber gazı sıkılarak dağıtılabilmişti. Gittikçe kalabalıklaşan grup 3 bin kişiye ulaşmış, polis araçlarını da yakıp zarar verdikten sonra panzerlerin de lastiklerini kesmişlerdi. Polis, İnegöl ilçe merkezini savaş alanına çeviren kalabalıktan 3 kişiyi gözaltına almakla yetinmişti.

25 Temmuzda başlayan Kürtlere yönelik linç kampanyası 27 Temmuz’da Hatay'ın Dörtyol ilçesinde devam etmişti. Bir polis aracına kimliği belirsiz kişilerce açılan çapraz ateş sonucu dört polisin ölmesinin ardından, BDP binası ateşe verilmiş, Erzurum’da Selahattin Demirtaş’ın arabası taşlanmıştı.
AĞUSTOS
Eskişehir Emniyet Müdürü Hanefi Avcı’nın Fetullah Gülen Cemaati’nin devlet içindeki örgütlenmesini konu alan "Haliç’te yaşayan Simonlar; Dün Devlet Bugün Cemaat" adlı kitabı gündeme bomba gibi düştü. Eskiden cemaate yakın duran bir isim olan Avcı’nın yazdıkları kamuoyu tarafından birinci elden bilgi olarak değerlendirildi ve uzun süre gündemden düşmedi. Avcı, kitabının yayınlanmasının ardından kısa bir süre sonra “Devrimci karargah” soruşturması kapsamında gözaltınaalındı.
Rize'nin merkeze bağlı Gündoğdu beldesinde sağanak yağış sonucu oluşan heyelanda 12 kişi hayatını kaybetti.
KPSS’de geçtiğimiz yıllarda düşük puan alan birçok kişinin bu sene tam puan alması, üstelik bunların birbirlerini tanıyan kişiler olması üzerine başlatılan soruşturma aylarca gündemden düşmedi. Gittikçe büyüyen soruşturma sürecinde gerek tanık ifadeleri, gerekse tam puan alanların incelenmesi sonucu ortaya çıkanlar hırsızlığın arkasında cemaatin olduğunu açıkça ortaya koymuştu. Bu süreçte ÖSYM’nin yaptığı birçok başka sınavda da aynı sorunların yaşandığı belli olmuş, yapılacak sınavların tarihleri de değiştirilmişti.
EYLÜL
Dünyaca ünlü müzik grubu U2’nun 6 Eylül günü verdiği konserde Bono Egemen Bağış’a teşekkür edince bütün stat tarafından yuhalanmıştı. Ne olduğunu bir süre anlayan Bono durumu fark edince konser boyunca bir daha siyaset ile ilgili konuşmamıştı.
12 Eylül’de Anayasa değişikliği için yapılan referandum sonucu: yüzde 58 evet, yüzde 42 hayır oldu. Erdoğan’ın teşekkür konuşmasında saydıklarının arasında “okyanus ötesi” de vardı.
“Kürt Dili Araştırma, Geliştirme ve Eğitim Hareketi” tarafından okulların, anadilde eğitim hakkı için bir hafta süre ile boykot edileceğinin duyurulmasının ardından doğu’da birçok şehirde derslere girilmediği gözlenmişti.
ÖSYM Başkanı Ünal Yarımağan KPSS’de yaşanan kopya skandalının ardından 21 Eylül’de istifa etmişti.
Aralarında Serdar Turgut ve Cüneyt Özdemir’in olduğu dört gazeteci Pensilvanya’da Fethullah Gülen’le görüşmüştü. Cüneyt Özdemir bu görüşmeden kısa bir süre sonra Fetullahçı Eyüp Can yönetimindeki yeni Radikal’de köşe yazarı olmuştu.
28 Eylül günü “Devrimci Karargah örgütüne yardım yataklıktan” gözaltına alınan Hanefi Avcı ertesi gün çıkarıldığı mahkemede tutuklanmış ve Silivri’ye gönderilmişti. Avcı çıkardığı kitapta anlattıklarıyla cemaatin oldukça fazla tepkisini çekmişti.
EKİM
YÖK’ün getirdiği yeni uygulamayla türban üniversitelerde serbest hale geldi. Star TV’de sunduğu Çarkıfelek programında Alevilere hakaret eden Mehmet Ali Erbil’in, televizyondaki programına son verildiği açıklandı.
Uzun süredir hükümetle gerilim yaşayan Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu’nun 7 üyesi 11 Ekim’de istifa etti. İstifaların ardından kurum hükümetin bir uzantısına dönüştüren süreç hızlanırken, Başbakan Erdoğan istifaları “şov” olarak niteledi. 6 gün sonra yapılan HSYK seçimlerini bakanlığın listesi kazandı.
Yaklaşık 2,5 yıldır süren Youtube yasağı kalktı.
Basın Konseyi Başkanı ve Hürriyet gazetesi yazarı Oktay Ekşi, gazetesinden istifa ettiğini açıkladı. Ekşi, iki gün AKP’nin Karadeniz’de hidroelektrik santraller yapımı konusundaki ısrarını dile getirirken “analarını bile satan zihniyet” ifadesini kullanmıştı. Ekşi, gelen tepkiler üzerine istifa ettiğini açıkladı.
Türkiye Komünist Partisi (TKP), cepheleşme çağrısında bulundu.
KASIM
Teknopark açılışı için Boğaziçi Üniversitesi’ne gelen Başbakan Erdoğan, öğrenciler tarafından protesto edildi. Kampüste terör estiren yüzlerce çevik kuvvet polisi, sayıca kendilerinden çok az olan öğrencilere 3 kez cop ve biber gazlarıyla müdahale etti. Gösterilerde çok sayıda öğrenci yaralandı.
CHP Genel Sekreteri Önder Sav, görevini Süheyl Batum’a devretti. Sav’ın sekreterliği, Baykal’ın istifasının ardından partide krize dönüşmüştü. Böylece CHP’de bir dönem kapanmış oldu.
Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu (HSYK) 2010 yılı adli ve idari yargı sonbahar kararnamelerinde uygulanacak prensip kararlarını açıkladı. YARSAV Kurucu Başkanı Ömer Faruk Eminağaoğlu, süreci “faşizmin ayak sesleri” olarak niteledi.
Eski Türkiye İşçi Partisi (TİP) Genel Sekreteri ve Türkiye Birleşik Komünist Parti kurucularından Dr. Nihat Sargın, 83 yaşında hayata veda etti.
NATO’nun gelecek dönem stratejisine yön verecek Lizbon Zirvesi’nin sonucu niteliğindeki “Strateji Belgesi” kabul edildi. NATO füze kalkanını Türkiye’ye yerleştirme kararı aldı.
Tarihi Haydarpaşa tren garının çatısı, bina üzerinde yapılan “iyileştirme çalışmaları” sırasında yandı. Bulunduğu yer milyarlarca dolarlık bir rant projesine konu olan gar yanarken, yangına havadan müdahale edilmedi. İstanbul Valisi Hüseyin Avni Mutlu, “2 uçağın transfer edildiğini, ancak kullanılmasına gerek görülmediğini” söyledi.
ARALIK
Polis, Başbakan Erdoğan’ın Dolmabahçe’de rektörlerle yaptığı toplantıyı protesto eden öğrencilere karşı insanlık dışı bir şiddet uyguladı. Protestocu
öğrenciler arasında yer alan 19 yaşındaki Ezgi Özen, polis tekmeleriyle bebeğini düşürürken, 13 öğrenci gözaltına alındı.
Polis daha sonraki açıklamasında “öğrencileri sakinleştirmek için biber gazı kullandığını” açıkladı. Polisin Dolmabahçe’de uyguladığı şiddetin ardından birkaç gün sonra, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Konferans Salonu’nda düzenlenen “Türkiye’de Anayasa” konulu konferansa katılan AKP’li Burhan Kuzu öğrencilerin yoğun protestosu ile karşılaştı. Kuzu’nun kürsüye gelmesi ile tüm amfi ayağa kalkarak Kuzu’yu yumurta yağmuruna tuttu. Protestonun ardından yandaş hükümet ve yandaş medya öğrencilere karşı günlerce kin kusarken, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi dekanına defalarca kez istifa çağrısında bulundu.
CHP, 15. Olağanüstü Kurultayını gerçekleştirdi. Kurultay’da tartışmalı Parti Meclisi (PM) seçimleri sonucunda Deniz Baykal ve Önder Sav yanlıları PM’de yer bulamadı. Ancak pekçok tartışmalı ismin bir arada yer aldığı yeni PM, CHP’de suların durulmayacağının işaretçisi olarak yorumlandı.
İzmir’in Bergama İlçesi’nde baraj suları altında kalacak olan Allianoi antik kenti kumla tamamen örtüldü.
Yıldız Teknik Üniversitesi Davutpaşa Kampüsü’nde bulunan ve 12 Eylül döneminde aralarında DİSK Başkanı Süleyman Çelebi’nin de bulunduğu yüzlerce kişinin işkence gördüğü Hünkar Kasrı, hükümet tarafından restore edilerek “Otağ-ı Hümayun Kültür Merkezi” olarak faaliyete açıldı. Açılışta polis, protesto gerçekleştiren DİSK üyeleri ve öğrencilere sert müdahalede bulundu.